Migren Tedavisi

Migren dünyada 50 yaş altında en çok özürlülüğe yol açan, yani insanın günlük, sosyal ve iş yaşamında ki aktivitelerini yapmasını engelleyen hastalıktır. Bu nedenle birey ve toplum için son derece önemli bir hastalık olan migren, ne yazık ki tanı ve tedavi problemleri nedeni ile, gereği kadar tedavi edilememekte ve migrenli hastalar ağır bir yük altında ezilmektedir. Migren tedavisi olan bir hastalıktır. Tedavi ile ataklar önlenebilir, ağrı kesilebilir ya da azaltılabilir ve yol açtığı sosyal, ekonomik ve psikolojik sorunlar ortadan kaldırılabilir.

Migren tedavisi hem hastanın hem de hekimin birlikte, uyum içinde hareket etmesini gerektirir. İlk öncelik doğru tanı ve yaklaşımdır. Migren tanısı alan hastanın atak tipi, atak sıklığı, aylık başağrılı gün sayısı, başağrısına eşlik eden belirtileri, şiddeti, atak-ağrı tetikçileri, hastanın diğer eşlikçi hastalıkları ve hastaya olan yükü migren tedavisinde seçilecek yöntem ve ilacı belirlemeden önce mutlaka dikkatle kaydedilmelidir.

Migren tedavisi;

1. Tetik faktörlerden kaçınma
2. Atak tedavisi (Ağrının geldiğinde ağrının kesilmesi)
3. Önleyici migren (Migren ataklarının gelmesinin önlenmesi) tedavisinden oluşur.

Tetik Faktörleri Belirleme ve Kaçınma

Migren beyin hücrelerinin uyarılması ile tetiklenen bir hastalıktır. Beyin hücrelerinin aktive olması çeşitli çevresel, içsel ve psikolojik faktörler ile gerçekleşir ve atak başlar. Nöronların uyarılmasına neden olan bu faktörlere, tetik faktörler denir. Çevresel tetik faktörler içerisinde lodos, parlak güneş ışığı, sigara dumanı, gürültü ve bulunulan ortamdaki çeşitli gazları sayabilir. İçsel yada biyolojik migren tetikçileri ise hormonal değişiklikler, özellikle kadınlarda adet dönemi, açlık, öğün atlama, bazı gıdaların tüketilmesi, alkol, fazla çay-kahve tüketimi, uykusuzluk – fazla uyuma gibi durumlardır. Stres, sinirlenme, üzüntü gibi psikolojik durumlar da en sık görülen tetikçiler arasındadır.

Migren tedavisinde en önemli noktalardan biri tetikçilerden kaçınmaktır. Bu nedenle migren hastası kendi atağını tetikleyen nedenleri dikkatle takip etmelidir. Tetik faktörleri saptayan hastalar mümkün olduğunca bu nedenlerden ve olaylardan kaçınmalıdır. Migren tipik olarak düzeni sever. Düzenli uyku, düzenli yemek ve düzenli bir hayat. Tedavide ilk basamak bu tetik faktörlerden uzak durmaktır. Yapılan bilimsel çalışmalar sadece bu şekilde migren ataklarının yaklaşık %50’sinin engellenebildiğini göstermiştir. Böylece bazı hastaların tedavisinde ilaca dahi ihtiyaç kalmayabilir.

Migren Atak Tedavisi

Migren atak tedavisi migren ağrısının kesilmesi ya da şiddetinin azaltılması, süresinin kısaltılması anlamına gelir. Esas amaç ağrının tamamen kesilmesi olsa da bu her zaman mümkün olmayabilir. O zaman da ağrıyı en az yarı yarıya azaltmayı hedefleriz. Migren ağrısının tedavisinde çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bunlar basit ağrı kesiciler, steroid içermeyen anti-inflamatuar ilaçlar ya da migren ağrısına özgü ağrı kesicilerdir. Ağrısının tedavisi için genellikle basit ağrı kesiciler ve steroid içermeyen anti-inflamatuar ilaçlar olağan dozlarından biraz daha yüksek dozda kullanılır. Tedavide en çok kullanılan atak ilaçlarından bir tanesi triptan grubu, migrene özel ağrı kesicilerdir. Bu ilaçlar ile atak tedavisi %60-80 oranında başarı ile gerçekleşir ve ağrı kesilir ya da şiddeti yarıdan fazla azalır. Migren ağrısının tedavisinde ayda 10 günden fazla ağrı kesici kullanımı tehlikelidir. Böyle bir durumda ağrı kesici başağrısı dediğimiz ağrıların gelişmesi ve migrenin kronikleşmesi riski vardır. Bu nedenle ayda 4 gün veya daha fazla başağrısı olan hastalar mutlaka koruyucu-önleyici tedavi almalıdır. Migren ağrısının tedavisinde ağrı kesici ilaçlar mümkünse ağrı başlarken alınmalıdır. Ağrı şiddetlenince alınan ilaçların etkinliği azalır. Ancak böyle bir durumda mutlaka aşırı ağrı kesici kullanımından kaçınılmalıdır.
Migren tedavisinde önemli bir durum da bulantı ve kusmanın ağrıya eşlik etmesi durumudur. Böyle bir durumda kullanılabilecek bulantı-kusma önleyici ilaçlar hem bulantı-kusmayı önler, hem tedavide kullanılan ağrı kesicinin etkinliğini arttırır, hem de ağrının ortadan kaldırılmasında ek etkinlik gösterir.
Atak tedavisinde ağrı kesilse bile eşlik eden sersemlik, dikkat kaybı, kendini kötü hissetme gibi eşilk eden durumlar devam edebilir.

Migrende Koruyucu – Önleyici Tedavi

Migren tedavisinde en önemli ama ne yazık ki, en çok da atlanan konulardan biri koruyucu-önleyici tedavidir. Ayda 4 gün veya daha fazla başağrısı çeken hastalarımız mutlaka atakları önleyici-koruyucu tedavi almalıdır. Migrende koruyucu-önleyici tedavi atak olsun olmasın ilaç tedavisi alarak, atakların gelmesini, başlamasını önleme amacı taşır. Bu ilaçlar çeşitli doz ve sıklıkta kullanılırlar ve tetik faktörlerin beyin hücrelerini uyararak migren atağını başlatmasını engellerler. Böylece kişi ataklardan kurtulur. Migren tedavisinde bu yöntem ile hastaların %60-80’inde ataklar önemli ölçüde azaltılır ya da tamamen tedavi edilebilir. Önleyici-koruyucu tedavi hastanın durumuna göre en az 9 – 12 ay kullanılmalıdır. Tedavinin en önemli kısımlarından biri olan önleyici-koruyucu tedavi için kullanılan ilaçlar bu amaç için özel olarak üretilen ilaçlar değildir. Bazıları psikiyatri, bazıları kardiyoloji ve bazıları da nöroloji de farklı hastalıklarda kullanılan ilaçlardır. Ancak son yıllarda sadece migren koruyucu-önleyici tedavide kullanılmak için yeni ilaçlar geliştirilmiş ve kullanılmaya başlamış ve son dönemde ülkemize de gelmiştir.

Migren tedavisinde önleyici-koruyucu tedavi en önemli noktalardan biridir ve migrenin kronikleşmesinin de önüne geçer. Bu tedavi yöntemi fazla miktarda ağrı kesici kullanılmasını da engelleyerek aşırı ilaç kullanım başağrısı ya da ağrı kesici bağımlılığının gelişmesini önlemede yardımcıdır.

Migrenin Koruyucu – Önleyici Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Beta-Blokerler (Propranolol)
Bu grup ilaçlar kalp ritim bozukluklarını düzenleme ve yüksek tansiyon hastalarında kullanılan ilaçlar olmakla birlikte migren hastalarının ataklarının önlenmesinde sık olarak kullandığımız ve yan etkileri oldukça az olan ilaçlardır

Anti-Epileptikler

Topiramat, Valproik asit, Lamotrijin gibi epilepsi, sara, tedavisinde kullanılan ilaçlar migren önleyici tedavide çok sık kullanılırlar. Etkinlikleri iyidir.

Anti-Depresanlar

Amitriptilin, venlafaksin gibi anti-depresan ilaçlar koruyucu tedavide etkindir. Özellikle depresyon, yoğun stres gibi tabloların eşlik ettiği migren hastalarında hem migrene hem de psikolojik tabloya yönelik tek bir ilaçla etkinlik sağlar ve etkinlik düzeyleri de oldukça iyidir.

CGRP Antikorları (Migren İğnesi-Aşısı)

CGRP migren ağrısının ortaya çıkmasında en önemli rolü oynayan moleküldür. Bu moleküle veya molekülün hücrede bağlandığı yere karşı oluşturulan antikorlar CGRP’nin etkisini önleyerek atak gelişmesini öneler. Son dönemde geliştirilen bu ilaç grubu migrene özel olarak geliştirilen ilk koruyucu tedavi ajanıdır. Ayda bir kez, en az 1 yıl kullanılması gereken bu ilaçlar son derece etkin, yan etki olarak da belirgin bir olumsuzluğa yol açmayan ilaçlardır.

Koroyucu-önleyici tedavi ayda 4 gün veya daha fazla migren ağrısı çeken her hastaya mutlaka önerilmelidir. Hekim kontrolü altında uygulanan tedavi genellikle hastaların büyük bir çoğunluğunda etkin olup hastaların ataklarını önlediği gibi yaşam kalitesinde de belirgin artışa ve iyileşmeye yol açar.

Alternatif Tıp Yöntemleri

Bugüne dek akupunktur, hacamat, sülük, kupa çekme gibi yöntemlerin migren tedavisinde etkinliğini kanıtlayan bilimsel çalışma yoktur. Sizlere zararlı olabilecek bu tip uygulamalardan kaçınınız.

Migrene mahkum değilsiniz. Mutlaka bir nöroloji hekimine başvurarak tedavi olunuz.